Dr. Nawaraj Subba
मिश्रमा पहिलो पटक मृतक साहित्य देखा पर्यो । आत्माको अमरता, पुनर्जन्म, एकेश्वरवादको जन्म सर्वप्रथम मिश्रमा भयो । मृत्युपछि शवलाई गाड्ने परम्परा भएका धर्ममा मानिसलाई मृत्युपछि पनि भौतिक शरीरलाई झैं सामग्री चाहिने मानेर ती सागग्री तथा राजाको हकमा नोकरचाकर मारेर समेत समाधिस्त गरिने गरिन्थ्यो । हिन्दू धर्म दर्शनमा शरीर र आत्मा छुटिए पछि मृत्यु हुन्छ । त्यसपछि शरीरको महत्व हुँदैन, यसलाई सही ढंगले विसर्जन गर्नुपर्दछ भन्ने मत पाइन्छ । हिन्दू धर्म दर्शनले शवको सही अन्त्येष्टी पछि मात्र आत्माले शान्ति पाउने कुरामा विश्वास राख्तछ ।
मेरो विचारमा, दुवै मतहरूमा आत्मालाई उत्तिकै महत्व दिइएता पनि शरीरको भौतिक पक्ष र भावना पक्षमा भने शव गाड्नेहरू नै बढी संवेदनशील देखिन्छन् । मिश्रको पिरामिड, ताजमलहल यसका उदाहरण हुन् । सबै धर्महरूले पितृलाई सम्झना र सम्मान गरेका छन् ।
मिश्रको सभ्यता आजभन्दा १०,००० वर्ष पुरानो सभ्यता मानिन्छ । इतिहासमा यो सबैभन्दा पुरानो सभ्यता हो । मुख्यतः हिन्दू धर्म बाहेक धेरै धर्महरूमा शवलाई गाड्ने प्रचलन चलिआएको छ । तर शहरीकरण, हिन्दूकरण, जनसंख्याको चाप, भूभागको कमी, जनसंख्याको बसाईसराई, मिश्रित जनसंख्या बनौट आदि कारणले गर्दा हाल अन्य धर्मावलम्बीहरूले पनि शवलाई चितामा जलाउन थालेको देखिन्छ ।
सन्दर्भ सामग्री :
माया प्रसाद काफ्ले, विश्वको इतिहास, काठमाडौं : त्रि.वि.वि. पा.वि.केन्द्र, २०४० ।
डा. प्रेम कुमार खत्री, नेपाली समाज र संस्कृति, काठमाडौं : साझा प्रकाशन, २०४४ ।
Dr. Nawaraj Subba
मिश्रमा पहिलो पटक मृतक साहित्य देखा पर्यो । आत्माको अमरता, पुनर्जन्म, एकेश्वरवादको जन्म सर्वप्रथम मिश्रमा भयो । मृत्युपछि शवलाई गाड्ने परम्परा भएका धर्ममा मानिसलाई मृत्युपछि पनि भौतिक शरीरलाई झैं सामग्री चाहिने मानेर ती सागग्री तथा राजाको हकमा नोकरचाकर मारेर समेत समाधिस्त गरिने गरिन्थ्यो । हिन्दू धर्म दर्शनमा शरीर र आत्मा छुटिए पछि मृत्यु हुन्छ । त्यसपछि शरीरको महत्व हुँदैन, यसलाई सही ढंगले विसर्जन गर्नुपर्दछ भन्ने मत पाइन्छ । हिन्दू धर्म दर्शनले शवको सही अन्त्येष्टी पछि मात्र आत्माले शान्ति पाउने कुरामा विश्वास राख्तछ ।
मेरो विचारमा, दुवै मतहरूमा आत्मालाई उत्तिकै महत्व दिइएता पनि शरीरको भौतिक पक्ष र भावना पक्षमा भने शव गाड्नेहरू नै बढी संवेदनशील देखिन्छन् । मिश्रको पिरामिड, ताजमलहल यसका उदाहरण हुन् । सबै धर्महरूले पितृलाई सम्झना र सम्मान गरेका छन् ।
मिश्रको सभ्यता आजभन्दा १०,००० वर्ष पुरानो सभ्यता मानिन्छ । इतिहासमा यो सबैभन्दा पुरानो सभ्यता हो । मुख्यतः हिन्दू धर्म बाहेक धेरै धर्महरूमा शवलाई गाड्ने प्रचलन चलिआएको छ । तर शहरीकरण, हिन्दूकरण, जनसंख्याको चाप, भूभागको कमी, जनसंख्याको बसाईसराई, मिश्रित जनसंख्या बनौट आदि कारणले गर्दा हाल अन्य धर्मावलम्बीहरूले पनि शवलाई चितामा जलाउन थालेको देखिन्छ ।
सन्दर्भ सामग्री :
माया प्रसाद काफ्ले, विश्वको इतिहास, काठमाडौं : त्रि.वि.वि. पा.वि.केन्द्र, २०४० ।
डा. प्रेम कुमार खत्री, नेपाली समाज र संस्कृति, काठमाडौं : साझा प्रकाशन, २०४४ ।
Dr. Nawa Raj
Dr. Nawa Raj Subba is a public health specialist who has more than three and a half decades of experience working in public healthcare management at the Ministry of Health and Population in Nepal. In the spirit of public-private partnerships to expand access to health care in rural communities in Eastern Nepal, he played a vital role in leading operational research. He has also independently researched public health and intercultural psychology in Nepal. He published his works in books and journals. Nepali literature, culture, and music recognized him as an author. He has written artistic and cultural texts and CDs. His work has been acknowledged and appreciated by civil society, the government of Nepal, and abroad. He is now involved in Public Health and Intercultural Psychology studies in Nepal.